Thị trường chứng khoán Việt Nam ra đời từ việc thành lập Ủy ban Chứng khoán Nhà nước vào ngày 28/11/1996, theo Nghị định số 75/1996/NÐ-CP của Chính phủ. Ðến ngày 28/7/2000, Trung tâm Giao dịch chứng khoán TP. Hồ Chí Minh đã chính thức đi vào hoạt động và thực hiện phiên giao dịch đầu tiên. Đánh dấu một bước ngoặt lịch sử của thị trường Việt Nam. Đến nay, chứng khoán Việt Nam đã thực sự trở thành kênh huy động vốn trung và dài hạn cho nền kinh tế.
Thị trường chứng khoán giờ đây đã trở thành phương tiện phổ biến được lựa chọn để đầu tư kiếm lời. Thậm chí ở Việt Nam, hơn 90% thị trường là những nhà đầu tư cá nhân. Tiến bộ trong công nghệ giao dịch và dịch vụ môi giới chứng khoán, cùng với chi phí giao dịch thấp, internet phát triển… Đã giúp thị trường tiếp cận nhiều người. Và hâu như bất kỳ ai cũng có thể sở tham gia thị trường. Dưới đây là những thuật ngữ cơ bản về Thị trường chứng khoán cần biết.
Mục lục
Thị trường Chứng khoán sơ cấp và thứ cấp
TTCK thứ cấp. Giao dịch các chứng khoán mới phát hành. Giao dịch các chứng khoán đã được phát hành trên TT sơ cấp. Tạo vốn cho tổ chức phát hành. Không tạo vốn cho tổ chức phát hành. Tăng tính thanh khoản cho các chứng khoán được phát hành trên thị trường sơ cấp.
Thị trường Chứng khoán sơ cấp là thị trường mà tại đó chứng khoán được phát hành lần đầu tiên cho các nhà đầu tư. Và vì là lần đầu tiên nên vốn từ nhà đầu tư sẽ được chuyển sang cho Tổ chức Phát hành. (Thay vì sang cho nhà đầu tư khác như bên thứ cấp). Nên bản chất của hoạt động này chính là tăng vốn điều lệ trên Thị trường Chứng khoán. Phương thức phát hành của thị trường này là Phát hành riêng lẻ và Phát hành ra công chúng.
Thị trường Chứng khoán thứ cấp là thị trường mà tại đó chứng khoán được mua đi bán lại với nhau giữa các nhà đầu tư. Sau khi đã được phát hành lần đầu ở Thị trường Chứng khoán sơ cấp. Điều này làm thay đổi quyền sở hữu chứng khoán giữa các nhà đầu tư. Do đó Vốn điều lệ của Tổ chức Phát hành hoàn toàn không hề thay đổi gì trong quá trình này. Mục tiêu cao nhất của thị trường này là tạo tính thanh khoản
Ngày giao dịch, Ngày Thanh toán
Ngày T, T+1, T+2, T+3: trong giao dịch chứng khoán. Khi bạn giao dịch mua bán thành công thì có nghĩa là bạn đã chốt giá, và ngày đó tính theo mốc thời gian được gọi là ngày T. Tiếp sau đó 01 ngày làm việc được gọi là T+1. Tiếp sau đó thêm 01 ngày làm việc nữa được gọi là T+2 và thêm 01 ngày sau đó nữa là ngày T+3.
Ngày Giao dịch: là ngày mà bạn quyết định mua/ bán cổ phiếu và đã mua/ bán thành công trên thị trường
Ngày Thanh toán: là ngày mà tại đó cổ phiếu sẽ được chuyển nhượng giữa người mua và bán. Theo quy định mới nhất thì từ 01/01/2016, ngày thanh toán là 16h30 chiều ngày T+2 tức là sau giờ giao dịch hàng ngày kết thúc vào lúc 14h45.
Chứng khoán Lưu ký
Lưu ký Chứng khoán là các cổ đông mà đại diện là Hội đồng quản trị Công ty Đại chúng. Họ đã ký gửi số chứng khoán chúng ta đang sở hữu cho một tổ chức. Mà ở đây ở Việt Nam là Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam. Quản lý và bảo đảm quyền sở hữu chứng khoán của mọi cổ đông.
Chứng khoán chưa lưu ký được hiểu là loại chứng khoán. Vẫn đang tồn tại dưới dạng sổ cổ đông/ Giấy chứng nhận sở hữu cổ phần. Nếu đó là các Công ty Cổ phần chưa phải Đại chúng hoặc đã là Đại chúng. Nhưng chưa đăng ký lưu ký với Trung tâm lưu ký Chứng khoán VN thì vẫn giao dịch mua bán được. Mọi quyền lợi như cổ tức tiền mặt. Đại hội cổ đông sẽ được thực hiện qua Công ty cổ phần đó hết. Còn ngược lại nếu đó là các Công ty Đại chúng đã đăng ký lưu ký với Trung tâm. Và cũng đã có mã chứng khoán thì nếu cầm sổ cổ đông. Như vậy chắc chắn là không mua bán được.
Giá Tham chiếu và Cách tính
Trên sàn HOSE và HNX. Giá đóng cửa hôm nay chính là Giá tham chiếu ngày mai (Giá đóng cửa chính là Giá giao dịch thành công cuối cùng của ngày). Giá đóng cửa ngày mai lại là Giá tham chiếu ngày kia… Cứ như thế suốt tạo ra 1 sự liền mạch về Giá thị trường.
Trong một số trường hợp Đặc biệt, Giá tham chiếu không theo Quy tắc trên. Giá tham chiếu thường bị tụt rất sâu so với Giá Đóng cửa (HOSE / HNX) hoặc Giá Trung bình (UPCoM). Khi đó là trường hợp Đặc biệt và Giá tham chiếu có thể bị Điều chỉnh. Bởi việc Cổ tức Tiền mặt, Cổ tức Cổ phiếu hay Quyền mua của Công ty Niêm yết đó. (Ngày giao dịch không hưởng quyền”
